کشف یک گور تاریخی دوره عصر آهن در عملیات راه‌سازی اردبیل

یک گور دوره عصر آهن در جریان خاکبرداری در مسیر چهار باند کردن جادۀ پارس آباد ـ سربند در استان اردبیل کشف شد.

 با آشکارشدن اتفاقی تدفینی انسانی در محوطه «اولتان قالاسی»، عملیات خاکبرداری متوقف و کاوش اضطراری باستان‌شناسی پس از صدور مجوز پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری آغاز شد.

کاوش‌های اضطراری به آن دسته از فعالیت‌های باستان‌شناختی گفته می‌شود که محوطه­‌های باستانیِ در خطر را پیش از تخریب بر اثر پروژه­‌های عمرانی، مانند راه­‌سازی و سدسازی، مورد پژوهش میدانی قرار می‌دهند.

پروژۀ «کاوش گورستان اولتان قالاسی ۲» نیز پس از مشاهدۀ  آثار گورهای باستانی در مسیر چهار باند کردن جادۀ پارس آباد ــ سربند در استان اردبیل (در محدوده‌ای به طول ۷۰ و عرض ۲۵ متر) در دستور کار قرار گرفت.

مهدی جاهد ـ سرپرست هیأت باستان‌شناسی گورستان اولتان قالاسی ـ گفت: در این کاوش اضطراری، یک گور با مشخصات و یافته‌های عصر آهن کشف شد. در دیگر گمانه­‌های کاوش­‌شده تاکنون شواهدی از وجود مواد فرهنگی در عمق‌های مختلف به‌دست نیامده است، اما احتمال وجود گورهای پراکندۀ دیگر در محدودۀ مورد نظر دور از انتظار نیست و کاوش در محوطه تا پاکسازی کامل مسیر مورد نظر و دوربرگردان آن ادامه خواهد داشت.

باستان‌شناسان تاکنون دو ترانشه به ابعاد ۵ ×۱۰ متر، یک ترانشه به ابعاد ۱۸ × ۱۰ متر و سه ترانشه به ابعاد ۱۰ × ۱۰ متر در مسیر اصلی، یک محدودۀ ۲ × ۷۰ متری در امتداد شانۀ خاکی و در نهایت ۱۱ گمانه به ابعاد ۲×۲ متر و بیشتر در مسیر دوربرگردان جاده را کاوش کرده‌اند.

به گفته سرپرست هیأت باستان‌شناسی گورستان اولتان قالاسی، تاکنون تنها یک گور مربوط به عصر آهن شناسایی شده است. این گور از نوع چاله‌ای ساده بوده و به همراه تدفین، چهار ظرف سفالی، یک سوزن مفرغی و مهره‌­های کوچک عقیق، صدف و خمیرشیشه و تکه­‌های سنگ ابسیدین یافت شده است. در بقیۀ محدودۀ کاوش، تاکنون شاهدی از وجود بقایای باستانی در عمق‌های مختلف به‌دست نیامده و به نظر می‌رسد تک­ گور یافته­ شده متعلق به جوامع کوچ­‌رو و یا در مسیر رفت و آمد آنها بوده باشد.

این باستان‌شناس گفت: از آنجا که هر نوع بقایای به جامانده از میراث کهن ایران‌زمین دارای اهمیت زیادی است و همچنین احتمال وجود گورهای پراکندۀ دیگر در محدودۀ مورد نظر دور از انتظار نیست، کاوش در محوطه تا آزادسازی کامل مسیر جاده و دوربرگردان آن ادامه خواهد داشت.

پیش از این، در سال ۱۴۰۱ به دنبال عملیات راهسازی در محور ارتباطی پارس‌آباد به سربند در محدوده قلعه تاریخی اولتان تعدادی گور باستانی شناسایی و کاوش شد. در نتیجه مطالعات میدانی در این منطقه، بخشی از گورستان تاریخی شهر تاریخی اولتان شناسایی شد و قبوری از نوع چاله‌ای و مربوط به دوره تاریخی اشکانی تا اوایل اسلام و سلجوقی کشف شد.

براساس شواهدی که باستان‌شناسان و اداره کل میراث فرهنگی استان اردبیل به آن دست یافته‌اند، گورستان تاریخی اولتان حدود هفتصد تا هشت صد سال مورد استفاده ساکنان این شهر تاریخی بوده و متاسفانه تعدادی از قبور این گورستان تاریخی در عملیات راهسازی آسیب دیده است.